Het HCC beoogt de transitie van de Zuid-Hollandse maakindustrie te versnellen in de overstap van olie- en gas gerelateerde markten naar nieuwe toepassingen in de waterstof keten. Wij onderkennen de noodzaak van deze transitie en de kansen die het HCC biedt voor het openen van nieuwe markten voor onze regionale, Zuid-Hollandse maakindustrie. Het programma is opgebouwd langs de lijnen van een loketfunctie, een kennis- en netwerkprogramma, een brug slaan aansluiting tussen MKB en onderwijsinstellingen voor de human capital agenda en de ontsluiting van (nieuwe) testcentra voor waterstof. Deze activiteit komen op de volgende manier tot uiting:
- MKB maakbedrijven worden geholpen met hun kennis- en ontwikkelvragen, het vinden van nieuwe ketenpartners in de markt en de aansluiting met onderwijs en scholing. Testcentra bieden hen de gelegenheid nieuwe componenten en assemblages (door) te ontwikkelen;
- Corporates en OEM’s zijn geholpen met het HCC omdat zij uitdagingen in de ontwikkeling van de waterstof keten aan regionale maakbedrijven voor kunnen leggen;, zij op deze manier zicht krijgen op regionale toeleverketens voor hun eigen installaties en producten en omdat zij in overleg met de maakbedrijven nieuwe proposities kunnen ontwikkelen;omdat zij ook gebaat zijn bij het uitvoeren van de human capital agenda zodat er genoeg gekwalificeerd personeel is.
- Overheden hechten waarde aan de transitie van de maakindustrie vanuit maatschappelijk en economisch oogpunt omdat zij de noodzaak van de transitie zien en de waarde die een nieuw economisch cluster biedt;
- Omdat HCC samen werkt met koepel als FME, Groenvermogen, Nationaal Waterstof Programma, InnovationQuarter, het Versnellingshuis, regionale testcentra en andere koepels zien zij de waarde van het HCC omdat het HCC zich specifiek richt op de waterstof maakindustrie en omdat het HCC een kanaal kan zijn om de inspanningen van deze koepels effectiever te maken.
Petrus en Mark zijn als kwartiermaker aan de slag gegaan en hebben dit programma samengesteld. &flux blijft bij de uitrol van het programma betrokken en gaat nu verder aan de slag met het opzetten van het HCC.
Meer weten?
Neem contact op met Petrus!
De Belgische industrie is bijna volledig afhankelijk van fossiele grondstoffen zoals olie, gas en steenkool. Deze fossiele grondstoffen leveren niet alleen energie, maar ook moleculen om de producten te maken die de samenleving nodig heeft. In de transitie naar een CO₂-neutrale economie is er behoefte aan een omslag naar duurzame alternatieven. In onze economie blijven koolstofmoleculen echter noodzakelijk voor producten die gemaakt worden. Met name in de sectoren chemie, mineralisatie, brandstof en voeding is dit het geval. Er zijn dus andere dan fossiele grondstofstromen nodig om aan de marktvraag te voldoen. Biogene en afvalstromen zijn hiervoor de eerste logische keuze, omdat deze CO₂ van biogene in plaats van fossiele oorsprong is, en daarmee toekomstbestendig en regeneratief.
Veolia en Indaver willen hun ecologische voetafdruk verminderen op een manier die in lijn is met bedrijfsdoelstellingen. Veolia en Indaver stoten grote hoeveelheden biogene CO₂ uit, die als grondstof kunnen dienen ter vervanging van fossiele grondstoffen. Wanneer de Waste-to-Energy-sector wordt opgenomen in het EU ETS-schema, moeten Veolia en Indaver betalen voor hun (fossiele) emissies. Dit kan een drijfveer zijn voor het opzetten van een CCU-waardeketen. Veolia & Indaver willen daarom onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om zo’n waardeketen op te bouwen.
&flux heeft hen daarbij geholpen door in kaart te brengen wat de beste CCUS opties zijn voor Veolia om in te investeren. Daarnaast heeft &flux het CCUS speelveld in kaart gebracht van de Antwerpse omgeving en die van het beleid in België en de EU.
Meer weten?
Neem contact op met Petrus!
Voedsel en organische reststromen is één van de drie waardeketens waar Amsterdam zich op focust voor het realiseren van de circulaire economie. Deze waardeketen is enorm belangrijk omdat verspilling van voedsel één van de grootste bronnen van CO2 uitstoot is. Daarnaast is een circulaire voedselkringloop belangrijk voor het terugwinnen van nutriënten en het realiseren van een gezonde bodem. Gelukkig is de laatste jaren de bewustwording rondom het terugdringen van voedselverspilling toegenomen en levert dat resultaat op. De Monitor Voedselverspilling 2019 en een studie van het Voedingscentrum laten beiden zien dat voedselverspilling is gedaald. Amsterdam heeft een circulaire strategie en daar een eerste actieprogramma op uitgevoerd. Nu moet de uitvoeringsagenda voor 2024-2026 opgesteld worden. &flux is gevraagd om hier bij te ondersteunen. Middels bureau onderzoek, interviews en verschillende expertsessies komen we tot de uitvoeringsagenda.
In een circulaire voedselkringloop zal uiteindelijk altijd wel een bepaalde mate van verspilling optreden. Daarom is het belangrijk om organische reststormen goed te verwerken. De Ladder van Moerman is een model wat vertelt hoe dat het best kan. Deze ladder geeft weer dat voedsel ten eerste altijd gebruikt moet worden voor humane consumptie. Daarna is er sprake van verspilling en volgen verschillende stappen van verwerken. Nieuwe kennis herwaardeert compost voor een hogere positie op de ladder vanwege de bijdrage aan een gezonde bodem. Het goed verwerken en inzamelen van organische reststromen is een van de speerpunten van Amsterdam. Het doel is om in 2030 voor driekwart van de inwoners gescheiden inzameling te realiseren. Tegelijkertijd zijn er al vele (buurt)initiatieven op de verwerking van organische reststromen zoals buurtvergisters en wormenhotels. Er gebeurt al veel in Amsterdam binnen de waardeketen, maar het is nu tijd voor een meer systematische aanpak. De afgelopen jaren heeft Amsterdam gezocht naar welke rol zij moet pakken en welke acties hierop genomen moeten worden. Deze uitvoeringsagenda geeft hier invulling aan.
Meer weten?
Neem dan contact op met Mark!
Klimaatadaptief bouwen is al het nieuwe normaal! De afspraken gemaakt in het Convenant Klimaatadaptief Bouwen zijn de afgelopen jaren al breed in Zuid-Holland toegepast en aangescherpt en vormen de basis voor de landelijke maatlat. De vraag is nu: Wat betekent dat in de praktijk? Hoe kunnen we klimaatadaptatie breed toepassen? Het Convenant is begin 2023 veranderd in een casegerichte samenwerking die deze vraag hoopt de beantwoorden door middel van het werken aan cases uit de praktijk van de partners.
Begin 2018 is er met &flux als aanjager het Convenant Klimaatadaptief Bouwen in Zuid-Holland opgezet bestaande uit een groep van publieke en private partijen die de urgentie van klimaatadaptief bouwen herkenden. Samen hebben deze partijen afspraken gemaakt over klimaatadaptief bouwen die inmiddels de basis vormen voor de landelijke maatlat klimaatadaptief bouwen.
Inmiddels is het convenant veranderd naar een casegerichte samenwerking. In 2023 gaan de partners met elkaar aan cases uit hun eigen praktijk werken en de uitkomsten vertalen zodat deze breed toepasbaar voor alle partners zijn. Daarnaast blijven we met elkaar in gesprek erover wat de toepassing van het Convenant voor de partners nou betekent en delen en vertalen we ook de uitkomsten uit die gesprekken naar de breedte.
Meer weten over het ‘oude’ Convenant Klimaatadaptief Bouwen en de afspraken? Kijk naar de oude projectpagina van het convenant of naar bouwadaptief.nl
Meedoen aan Bouwadaptief?
Neem contact op met Lotte!
De gemeente Geldrop-Mierlo heeft in haar warmtetransitievisie 2 wijken aangewezen als eerste aardgasvrije wijken in de gemeente. Voor de wijken Coevering en Kerkakkers worden dus de komende jaren plannen hiervoor ontwikkeld. Het proces tot deze planvorming is een echt participatief proces met veel initiatiefneming en enthousiasme van betrokken bewoners van de wijken. Wij mogen het proces in 2023 tot een buurtplan per wijk begeleiden.
In dit project ontwikkelen we samen met het bureau Merosch en in nauwe samenwerking met de bewoners gedragen buurtplannen voor de twee eerste aardgasvrije wijken in de gemeente Geldrop-Mierlo.
Merosch richt zich in dit project op de ‘harde kant’ van het proces en het technisch onderzoek terwijl &flux zich richt op de ‘zachte kant’ van de begeleiding van het proces met de bewoners. Samen met een kernteam en werkgroepen gevuld met bewoners werken we naar meerdere buurtbijeenkomsten en de twee gedragen buurtplannen toe. Uit de buurtplannen blijkt welke techniek(en) oor de wijken van toepassing zijn, hoe verschillende woning- en gebouwtypes gerenoveerd kunnen worden en wat de financiële consequenties zijn. Met de buurtplannen kan de gemeente aan de slag met wijkuitvoeringsplannen.
Bent u ook bezig met aardgasvrije wijken of wilt u meer weten over dit project?
Neem contact op met Lotte!
&flux werkt niet alleen boven de grond, maar ook in de ondergrond zijn we actief! Regie op de ondergrond is namelijk een belangrijke randvoorwaarde voor veel duurzaamheidstransities. Zowel klimaatadaptatie, energietransitie, digitalisering als vergroening leggen een beslag op de schaarse ruimte in de ondergrond.
Om deze duurzaamheidstransities te faciliteren, is beleid nodig dat regie op de ondergrond mogelijk maakt. Vanuit dit perspectief evalueerde &flux de Gemeenschappelijke Regeling Kabels en Leidingen tussen de buurgemeenten Rotterdam en Nissewaard. Deze Gemeenschappelijke Regeling gaat over regisseurschap op het gebied van kabels en leidingen, liggend in het grondgebied van de gemeente Nissewaard.
De evaluatiefase is een belangrijk onderdeel van de beleidscyclus. In deze fase wordt bekeken of aanpassing van beleid nodig is om het gewenste doel te bereiken. In dit geval ging de evaluatie over de effectiviteit van de gezamenlijke regie (inmeten, registreren, vergunning verlenen en handhaving) op de ondergrond. De gemeenten Rotterdam en Nissewaard vonden het belangrijk om de effectiviteit van gezamenlijke regie te meten, met het doel inzicht te hebben in de status quo en eventueel verbeteringen door te voeren.
&flux pakte de evaluatie aan door het uitvoeren van een GAP-analyse. Allereerst analyseerde &flux de gewenste situatie aan de hand van de algemene bepalingen. Vervolgens onderzocht &flux de mate van handelen naar de algemene bepalingen door het afnemen van interviews. Tot slot gaven we aanbevelingen voor het vervolg om zo de gewenste situatie, namelijk regie op de ondergrond, te bereiken.
Uit deze evaluatie trekken we de volgende algemene lessen:
- Het afsluiten van een Gemeenschappelijke Regeling voor onbepaalde tijd zorgt voor het risico dat minder scherp wordt gekeken naar het onderdeel evalueren van de beleidscyclus. Tegelijkertijd is dit een belangrijk onderdeel van de cyclus, aangezien het bepaalt of de gewenste doelen zijn bereikt;
- Vele personele wisselingen leiden tot een risico in de continuïteit. Het is belangrijk om te letten op het borgen van kennis over (de uitvoering van) de regeling in documenten en niet in hoofden van personeel;
- Om een gelijkwaardige en succesvolle samenwerking te hebben is het van belang om de verwachtingen te managen en te borgen;
- Om verwachtingen te kunnen managen helpt het om termen (voldoende, kwaliteit, etc.) duidelijk te definiëren;
- Om verwachtingen te kunnen managen helpt het om periodiek overleg (met vaste agenda) te hebben op verschillende niveaus (strategisch, tactisch, operationeel) tussen de beide partijen;
- Om eventuele obstakels in de samenwerking vroegtijdig aan te kunnen pakken en om strategisch sturing te geven helpt het om jaarlijks de regeling te evalueren.
Hoe maakte &flux impact?
Onafhankelijkheid: we zijn een onafhankelijk bureau, hierdoor kunnen wij de evaluatie op een objectieve wijze uitvoeren. Objectiviteit zorgt voor een betere kwaliteit van eventuele aanbevelingen en daarmee impact.
Verbinden: regie op de ondergrond en bovengrond is een belangrijke randvoorwaarde voor duurzaamheidstransities. We hebben kennis over beiden en kunnen ze aan elkaar verbinden.
Ondernemen: we vinden het belangrijk om beleidsevaluaties zelf uit te voeren. De lessen hieruit gebruiken we tijdens onze opdrachten in de fase van beleidsvorming.
Omgevingen creëren die nu en in de toekomst – met oog op klimaatverandering- prettig zijn om in te leven: dat is waar we aan werken met klimaatadaptatie. Om ons voor te bereiden op de toekomst bundelt de Metropool Regio Amsterdam (verder MRA) haar regionale krachten van de inzittende gemeentes, waterschappen en provincies om tot gezamenlijke uitvoeringskaders en afspraken over klimaatadaptatie te komen.
Voor de nieuwbouwopgave is in de MRA inmiddels een breed instrumentarium ontwikkeld, van afsprakenkaders tot financieringsinzichten. Daarnaast is landelijk de Maatlat klimaatadaptief bouwen in ontwikkeling, welke dit jaar verwacht mag worden. Kortom, voor klimaatadaptieve nieuwbouw staat al aardig wat in de steigers.
Klimaatadaptatie raakt echter niet alleen de nieuwbouw, maar ook de ruimte van de bestaande bouw. Een deel van de complexiteit van de bestaande bouw en dan met name het benutten van de openbare ruimte is dat a) de ondergrond al is ingenomen b) veranderingen van structuren plaatsvinden c) vaak maatwerk nodig is, wat schaalbaarheid in de weg staat d) een veelvoud aan partijen betrokken zijn in de periode van transities. Kortom, de opgave om op openbare grond tot klimaatadaptieve herinrichting te komen is complex.
&flux brengt samen met de MRA in beeld wat gemeenten nodig hebben om te komen tot een integrale en duurzame werkwijze om klimaatadaptieve maatregelen in de openbare ruimte aan te leggen en te onderhouden. Onderdeel daarvan is gezamenlijk met de individuele organisaties en gebiedspartners te komen tot een gedragen product. De sleutel om klimaatadaptie in de openbare ruimte te versnellen ligt bij een samenwerking tussen de afdelingen beheer, beleid en financiën. Om tot een gezamenlijk instrument te komen, werken we in vier werksessies – maatregelen, uitvoeringskader, keuzehulp oplossingen en financiën – aan de volgende vragen: “wat zijn klimaatadaptieve maatregelen die ik kan toepassen in openbare ruimte van mijn gemeente met haar eigen kenmerken?” “Hoe krijgen we een gemeenschappelijk beeld van de opgave”? “hoe kan een keuze gemaakt worden tussen de maatregelen?” en “Wat zijn financieringsmogelijkheden voor maatregelen?”
Hoe maakt &flux impact?
- Verbinden: klimaatadaptatie in de bestaande omgeving versnellen we door diverse afdelingen van MRA gemeenten, waterschappen en provincies kennis te laten maken met hun verschil in perspectieven. Vervolgens verbinden we deze perspectieven door gezamenlijke uitgangspunt op te stellen, wat het startsein is voor een brede samenwerking
- Bieden van concreet handelingsperspectief: het versnellen van klimaatadaptatie in de bestaande gebouwde omgeving doen we door een zo concreet mogelijk handelingsperspectief te bieden aan de eindgebruiker.
- Eigenaarschap: door met de eindgebruikers nauw samen te werken aan een concreet handelinsgperspectief ontstaat gedeeld eigenaarschap om in de komende jaren gezamenlijk klimaatbestendigheid verder te ontwikkelen in de MRA.
Gemeente Arnhem werkt al een tijdje met een puntensysteem voor natuurinclusief bouwen. De gemeente wil nu ook klimaatadaptatie toevoegen aan dit puntensysteem. &flux en TAUW gaan hier gezamenlijk mee aan de slag.
In onze visie op deze opdracht schetsen we een aantal kritieke succesfactoren:
- Klimaatopgaven verschillen per gebied, en daarom houden we rekening met gebiedstypologieën.
- We kiezen voor open normen die ruimte laten voor creativiteit en maatwerk, maar die ook specifiek, meetbaar en realistisch zijn.
- Het instrument is gebruiksvriendelijk en frustreert het ontwikkelproces niet.
- We scoren maatregelen op effectiviteit voor verschillende klimaatadaptatiethema’s, zodat integraliteit inzichtelijk is.
- We ontwikkelen een scoreformulier en maatregelencatalogus voor alle fases van het planproces, zodat klimaatadaptatie al in de initiatieffase meegenomen wordt.
Naar verwachting zullen we het scorebord in januari opleveren aan de gemeente.
&flux, CE Delft, Power2X en TNO gaan gezamenlijk aan de slag! Provincie Zuid-Holland en Gemeente Rotterdam willen graag een onderbouwd beleid formuleren op het gebied van nieuwe koolstofhoudende grondstoffen, uit afval (kunststof/huishoudelijk/biogeen), biomassa en CO2.
Of en wanneer leveren alternatieve grondstoffen voor koolstofhoudende producten (e.g. plastics, chemicaliën, voeding, bouwmaterialen en brandstoffen) echt significante resultaten op als het gaat om CO2-emissiereductie en het uitfaseren van fossiele grondstoffen? En hoe kunnen deze alternatieve grondstoffen helpen om de industrie, haven, glastuinbouwgebieden en andere (grootschalige) bedrijvigheid die zich binnen hun gebied bevinden, te verduurzamen?
We onderzoeken deze vragen aan de hand van zes deelonderwerpen:
- Een inventarisatie van bestaande en nieuwe grondstoffen en processen (productketens) die fossiele grondstoffen zoals gebruikt in het Haven-Industrieel Complex (HIC) mogelijk kunnen vervangen;
- Milieutechnische levenscyclus analyses (LCA) van de productketens, ten opzichte van de huidige, fossiele ketens, en in absolute zin;
- Een analyse die nagaat welke productketens (onder welke randvoorwaarden) een daadwerkelijke milieubesparing opleveren ten opzichte van de huidige fossiele processen en welke de grootste besparing opleveren;
- Eén of meerdere toekomstscenario’s van het HIC waarin fossiele grondstoffen zijn vervangen door alternatieven, en de bijbehorende milieu-impact (besparing dan wel toename);
- Analyse van de technische, economische en beleidsmatige aspecten die bijdragen of afbreuk doen aan nieuwe productketens;
- Advies over welke grondstoffen en technologieën de provincie en de gemeente het beste kan ondersteunen, vanuit haar eigen maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid.
Wij zien uit naar dit onderzoek en zullen de resultaten t.z.t. graag met jullie delen. Lees ook onze CCU studie voor de provincie Zuid-Holland die aan dit onderzoek vooraf ging!
De opgaven op weg naar een toekomstbestendige en duurzame samenleving zijn ontzettend veelzijdig; van de energietransitie en circulaire economie tot klimaatadaptatie en gezondheid. De grootste uitdaging is dan ook de verschillende opgaven slim met elkaar te combineren om tot integrale doelen en strategieën te komen die elkaar versterken.
De gemeente Maassluis heeft de afgelopen jaren al stevige stappen gezet in de duurzaamheidsopgave. Tegelijkertijd hebben zij vastgesteld dat er een integraal duurzaamheidsplan moet komen. Het plan moet voor de komende jaren één consistent verhaal vertellen, de koers zetten en tegelijkertijd adaptief blijven.
De gemeente heeft daarom aan &flux gevraagd om dit duurzaamheidsplan inclusief visie, doelen en strategieën te ontwikkelen. Dit doen wij in samenwerking met de gemeente en de gebiedspartners van de gemeente om te zorgen dat:
- De gemeente keuzes kan maken hoe de landelijke doelstellingen op de verschillende duurzaamheidsopgaven een plek vinden binnen Maassluis;
- De duurzaamheidsdoelen dwars door de gemeente heen lopen en zijn verankerd in de verschillende opgaven van de gemeente i.p.v. op losse eilandjes zitten;
- De gemeente, maar ook partners van de gemeente een perspectief krijgen hoe zij concreet kunnen bijdragen aan de doelen van de gemeente en wat ieders verantwoordelijkheid hierin is;
- Het eigenaarschap op de duurzaamheidsopgave bij gemeente en partners groeit zodat de impact van het duurzaamheidsplan wordt vergroot.
Wanneer we deze doelen met het integrale duurzaamheidsplan hebben bereikt zijn we een grote stap verder gekomen richting een toekomstbestendige en duurzame samenleving.