STOWA gevolgbeperking maatschappelijke ontwrichting
Maatschappelijke ontwrichting kan ontstaan door fysieke en sociaal-maatschappelijke gevolgen van weersextremen. Door klimaatverandering zullen weersextremen in de toekomst vaker optreden en elkaar sneller opvolgen, waardoor het risico op ontwrichting toeneemt. Wat de ontwrichtende factoren precies zijn, wanneer deze kunnen optreden en wat je hieraan kunt doen is echter nog onvoldoende in beeld. Samen met de STOWA werkt &flux daarom toe naar een onderzoeksprogramma Gevolgbeperking maatschappelijke ontwrichting met het doel om kennis te ontwikkelen voor zowel de opgave als ook het handelingsperspectief.
Aanleiding
De STOWA heeft behoefte aan een concrete invulling op het thema ‘gevolgbeperking’ voor haar aankomende onderzoeksprogrammering. De term ‘gevolgbeperking’ wordt meestal geassocieerd met grootschalige rampen zoals een dijkdoorbraak of de ‘waterbom’, waarbij een groot gebied in korte tijd onder water komt te staan. Echter zijn er ook andere klimaateffecten die kunnen ontwrichten. Denk bijvoorbeeld aan zeer lang aanhoudende neerslag of lange perioden van droogte. Zowel de (ontwrichtende) effecten als de handelingsperspectieven zijn nog onvoldoende in beeld. De uitwerking van dit vraagstuk is belangrijk om tot een robuust en leefbaar Nederland in tijden van grotere klimaatextremen te komen.
Wat gaan we doen?
Als kwartiermaker gaan we aan de slag om (1) te inventariseren waar kennishiaten liggen maar ook kansen voor samenwerking en onderzoek, (2) definiëren we mogelijke onderzoeksprojecten om vervolgens (3) een onderzoeksprogramma uit te werken.
- Inventarisatie
Bij de inventarisatie kijken we wat we wél al weten om vervolgens aan te scherpen waar écht de kennishiaten liggen. Ook kijken we naar geschikte casussen om van te leren en naar mogelijke samenwerkingspartners om beschikbare kennis te bundelen.
2. Definitie van mogelijke onderzoeksprojecten
Voor de definitie van mogelijke onderzoeksprojecten gaan we in gesprek met mogelijke partners. Samen verkennen we mogelijke onderzoeksvragen en hoe deze gekoppeld kunnen worden aan casussen en partners. Ook wordt zo duidelijk waar minder behoefte aan is. Dit zorgt voor een gedragen onderzoeksprogramma dat aansluit aan behoeftes uit de praktijk.
3. Uitwerking
Dit concretiseren we voor de meest kansrijke onderzoeksprojecten in de uitwerking van het onderzoeksprogramma.
Inhoudelijke kaders
We hanteren een aantal inhoudelijke kaders om gericht naar vraagstukken voor gevolgbeperking toe te werken, die nog onderbelicht zijn:
- Langdurige gebeurtenissen
De focus ligt op langdurige gebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld zeer lang aanhoudende neerslag die het waterafvoersysteem overbelasten, of lange perioden van droogte met een tekort aan zoetwater om aan de vraag te voldoen.
2. Factor tijd
De factor tijd speelt een belangrijke rol, zeker bij langdurige gebeurtenissen maar ook in de interactie tussen het lokale en regionale watersysteem. Daarom zijn inzichten in ‘tipping points’en mogelijke cascade-effecten van belang.
3. Meerlaagsveiligheid
Voor gevolgbeperking zetten huidige maatregelen met name in op preventie (laag 1) en crisisbeheersing (laag 3) voor meerlaagsveiligheid. Het in beeld brengen van concrete maatregelen in alle lagen verbreedt het handelingsperspectief van alle partijen en vergroot de weerbaarheid van Nederland. De nadruk leggen we daarom op laag 2 (ruimtelijk) en laag 4 (herstel).
Resultaten
De uitkomst is een breed gedragen onderzoeksprogramma Gevolgbeperking maatschappelijke ontwrichting met het doel om kennishiaten te vullen voor zowel de opgave als ook het handelingsperspectief. Hieraan hebben zich partners verbonden om dit gezamenlijk op te pakken om Nederland weerbaar te maken voor klimaatextremen.
Klimaatadaptatie en water
Dit project sluit aan bij ons thema Klimaatadaptatie en water. We zien het belang van het verder uitwerken van het vraagstuk ‘gevolgbeperking van maatschappelijke ontwrichting’ om tot een robuust en leefbaar Nederland in tijden van grotere klimaatextremen te komen. Om het goede gesprek over de inhoud te kunnen voeren en niet te verdwalen in ‘wat van wie’ is, is het beland van een open blik groot. Het begeleiden van het goede gesprek en het creëren van eigenaarschap bij partners sluiten goed aan bij de ervaring en kernwaarden van &flux.
